Από την ειδική ψυχολόγο Α. Χατζηδημητρίου*
Τι είναι Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας
Η επεισοδιακή υπερφαγία χαρακτηρίζεται από συνεχή κατανάλωση φαγητού. Οι περισσότεροι θα έχουν βρεθεί σε διακοπές τρώγοντας παραπάνω ποσότητα ή στο cinema τρώγοντας junk food αλλά σε καμία περίπτωση μεμονωμένα περιστατικά δεν θεωρούνται επεισόδια υπερφαγίας. Οι άνθρωποι που πάσχουν από επεισοδιακή υπερφαγία τρώνε κρυφά γιατί ντρέπονται για αυτή τη συμπεριφορά και ορκίζονται στον εαυτό τους ότι δεν θα ξαναγίνει.
Η επεισοδιακή υπερφαγία χαρακτηρίζεται από συνεχή κατανάλωση φαγητού. Οι περισσότεροι θα έχουν βρεθεί σε διακοπές τρώγοντας παραπάνω ποσότητα ή στο cinema τρώγοντας junk food αλλά σε καμία περίπτωση μεμονωμένα περιστατικά δεν θεωρούνται επεισόδια υπερφαγίας. Οι άνθρωποι που πάσχουν από επεισοδιακή υπερφαγία τρώνε κρυφά γιατί ντρέπονται για αυτή τη συμπεριφορά και ορκίζονται στον εαυτό τους ότι δεν θα ξαναγίνει.
Τι είναι αυτό που προκαλεί την διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας;
Δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για το πώς προκαλείται η επεισοδιακή υπερφαγία, οι περισσότεροι άνθρωποι με αυτή τη διαταραχή πάσχουν από κατάθλιψη, ωστόσο δεν γνωρίζουμε αν η κατάθλιψη τους έφερε στο σημείο να καταναλώσουν περισσότερο φαγητό ή εάν το πρόβλημα τους με την κατανάλωση φαγητού τους δημιούργησε κατάθλιψη. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που πάσχουν από διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας νιώθουν θυμό, ανησυχία, λύπη και τύψεις.
Δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για το πώς προκαλείται η επεισοδιακή υπερφαγία, οι περισσότεροι άνθρωποι με αυτή τη διαταραχή πάσχουν από κατάθλιψη, ωστόσο δεν γνωρίζουμε αν η κατάθλιψη τους έφερε στο σημείο να καταναλώσουν περισσότερο φαγητό ή εάν το πρόβλημα τους με την κατανάλωση φαγητού τους δημιούργησε κατάθλιψη. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που πάσχουν από διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας νιώθουν θυμό, ανησυχία, λύπη και τύψεις.
Ποιους αφορά;
Η επεισοδιακή υπερφαγία είναι πιο συχνή στις γυναίκες, ενώ αφορά κυρίως ηλικίες 46 με 55 ετών. Έχει παρουσιαστεί σε ποσοστό 3% ενηλίκων στην Αμερική. Είναι πιο συχνή στους υπέρβαρους παρά στους παχύσαρκους ενώ έχει παρατηρηθεί και στους ανθρώπους με νοσογόνο παχυσαρκία. Άνθρωποι με κανονικό βάρος είναι πολύ πιθανό να έχουν αυτή τη διαταραχή ενώ οι υπέρβαροι συχνά κάνουν αυστηρές δίαιτες χωρίς αποτέλεσμα λόγω αυτής της διαταραχής.
Η επεισοδιακή υπερφαγία είναι πιο συχνή στις γυναίκες, ενώ αφορά κυρίως ηλικίες 46 με 55 ετών. Έχει παρουσιαστεί σε ποσοστό 3% ενηλίκων στην Αμερική. Είναι πιο συχνή στους υπέρβαρους παρά στους παχύσαρκους ενώ έχει παρατηρηθεί και στους ανθρώπους με νοσογόνο παχυσαρκία. Άνθρωποι με κανονικό βάρος είναι πολύ πιθανό να έχουν αυτή τη διαταραχή ενώ οι υπέρβαροι συχνά κάνουν αυστηρές δίαιτες χωρίς αποτέλεσμα λόγω αυτής της διαταραχής.
Το επεισόδιο της υπερφαγίας χαρακτηρίζεται από τα εξής
- Επαναλαμβανόμενα επεισόδια κρίσης υπερφαγίας. Το επεισόδιο χαρακτηρίζεται από τα εξής
- Κατανάλωση σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο (π.χ μέσα σε 2 ώρες ) ποσότητας φαγητού, σαφώς μεγαλύτερης από εκείνη που θα έτρωγαν άλλοι άνθρωποι στον ίδιο χρόνο , κάτω από τις ίδιες συνθήκες.
- Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου υπάρχει η αίσθηση της απώλειας του ελέγχου (π.χ αίσθηση ότι δεν μπορεί να σταματήσει το φαγητό ή να ελέγξει τι και πόσο τρώει).
Τα επεισόδια υπερφαγίας συνδέονται με τρία ή περισσότερα από τα παρακάτω στοιχεία:
1.Κατανάλωση τροφής με γρηγορότερο ρυθμό από το συνηθισμένο
2.Κατανάλωση τροφής, ακόμη και όταν το άτομο νιώθει κορεσμό
3.Κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φαγητού, ακόμη και όταν κάποιος δεν πεινάει
4.Το άτομο τρώει μόνο του, γιατί ντρέπεται λόγω της υπερβολικής λήψης τροφής
5.Αισθήματα αηδίας, ενοχής και κατάθλιψης, κατακλύζουν το άτομο, έπειτα από κάθε επεισόδιο υπερφαγίας.
1.Κατανάλωση τροφής με γρηγορότερο ρυθμό από το συνηθισμένο
2.Κατανάλωση τροφής, ακόμη και όταν το άτομο νιώθει κορεσμό
3.Κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φαγητού, ακόμη και όταν κάποιος δεν πεινάει
4.Το άτομο τρώει μόνο του, γιατί ντρέπεται λόγω της υπερβολικής λήψης τροφής
5.Αισθήματα αηδίας, ενοχής και κατάθλιψης, κατακλύζουν το άτομο, έπειτα από κάθε επεισόδιο υπερφαγίας.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Το αν κάποιος έχει ή δεν έχει επεισοδιακή υπερφαγία εξαρτάται από το γεγονός του αν μπορεί να λειτουργήσει μέσα σε τρεις σημαντικές διαστάσεις:
Σκέψεις: Η πρώτη έχει να κάνει με το τι σκέψεις κάνει κάποιος για το φαγητό του, το βάρος του και το σώμα του. Είναι αυτές οι σκέψεις αρνητικές και επίμονες; Για παράδειγμα μετά από ένα επεισόδιο υπερφαγίας θα ντρεπόσασταν αν οι άλλοι γνώριζαν πόσες θερμίδες έχετε καταναλώσει;
Συναισθήματα: Η δεύτερη είναι πως αισθάνεται κάποιος με το φαγητό του, το βάρος του, και το σώμα του. Υπάρχει πολύ ενοχή, άγχος ή φόβος; Για παράδειγμα νιώθετε κάποιες φορές εκτός ελέγχου σαν κάποιος να έχει κυριεύσει το μυαλό σας ή μήπως νιώθετε αβοήθητοι όταν βρισκόσαστε κοντά στο φαγητό;
Συμπεριφορά: Η τρίτη διάσταση έχει να κάνει με το πώς οι σκέψεις και τα συναισθήματα σας οδηγούν να συμπεριφέρεστε γύρω από το φαγητό. Για παράδειγμα τρώτε κανονικά μπροστά σε τρίτους και μετά τρώτε πάλι στα κρυφά.
Το αν κάποιος έχει ή δεν έχει επεισοδιακή υπερφαγία εξαρτάται από το γεγονός του αν μπορεί να λειτουργήσει μέσα σε τρεις σημαντικές διαστάσεις:
Σκέψεις: Η πρώτη έχει να κάνει με το τι σκέψεις κάνει κάποιος για το φαγητό του, το βάρος του και το σώμα του. Είναι αυτές οι σκέψεις αρνητικές και επίμονες; Για παράδειγμα μετά από ένα επεισόδιο υπερφαγίας θα ντρεπόσασταν αν οι άλλοι γνώριζαν πόσες θερμίδες έχετε καταναλώσει;
Συναισθήματα: Η δεύτερη είναι πως αισθάνεται κάποιος με το φαγητό του, το βάρος του, και το σώμα του. Υπάρχει πολύ ενοχή, άγχος ή φόβος; Για παράδειγμα νιώθετε κάποιες φορές εκτός ελέγχου σαν κάποιος να έχει κυριεύσει το μυαλό σας ή μήπως νιώθετε αβοήθητοι όταν βρισκόσαστε κοντά στο φαγητό;
Συμπεριφορά: Η τρίτη διάσταση έχει να κάνει με το πώς οι σκέψεις και τα συναισθήματα σας οδηγούν να συμπεριφέρεστε γύρω από το φαγητό. Για παράδειγμα τρώτε κανονικά μπροστά σε τρίτους και μετά τρώτε πάλι στα κρυφά.
Ποια είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση;
Η ψυχοεκπαίδευση και η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία είναι οι πιο αποτελεσματικές μέθοδοι για την αντιμετώπιση της επεισοδιακής υπερφαγίας.
Η ψυχο-εκπαιδευτική προσέγγιση γίνεται είτε προφορικά με τον ασθενή είτε με γραπτό υλικό που είναι το κλειδί στην αποτελεσματικότητα της μεθόδου. Με αυτό τον τρόπο ο ασθενής μαθαίνει:
Η ψυχοεκπαίδευση και η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία είναι οι πιο αποτελεσματικές μέθοδοι για την αντιμετώπιση της επεισοδιακής υπερφαγίας.
Η ψυχο-εκπαιδευτική προσέγγιση γίνεται είτε προφορικά με τον ασθενή είτε με γραπτό υλικό που είναι το κλειδί στην αποτελεσματικότητα της μεθόδου. Με αυτό τον τρόπο ο ασθενής μαθαίνει:
- Τις συνέπειες της επεισοδιακής υπερφαγίας και πώς το περιβάλλον, η γενετική και βιολογική προδιάθεση επηρεάζουν τις συνέπειες
- Είναι σημαντικό ο ασθενής να καταλάβει τα οφέλη της ψυχο-εκπαίδευσης και να πιστέψει στον εαυτό του ότι θα αλλάξει συμπεριφορά μετά την θεραπεία.
- Η ψυχο-εκπαίδευση περιλαμβάνει εργασίες για το σπίτι όπου ο ασθενής έχει την δυνατότητα να αφομοιώσει αυτά που έμαθε στην θεραπευτική συνεδρία.
- Οι εργασίες για το σπίτι είναι προσαρμοσμένες στον κάθε ασθενή ώστε να μην αποκλίνουν από τις καθημερινές δραστηριότητες του.
- Ο ασθενής εκπαιδεύεται στις βασικές διατροφικές συνήθειες για πιο υγιεινό φαγητό (ελέγχει τις ετικέτες τροφίμων, καταναλώνει περισσότερα φρούτα και λαχανικά).
- Επίσης, ο ασθενής μαθαίνει τα οφέλη της άσκησης και τα προσαρμόζει στις καθημερινές του δραστηριότητες. (πχ. να πηγαίνει με τις σκάλες αντί για τον ανελκυστήρα)
Η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία
βοηθάει τον ασθενή να δει πως οι σκέψεις του, τα συναισθήματα και η
συμπεριφορά του συνδέονται. Μέσω της ψυχοθεραπείας θα μάθει πως μπορεί
να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτεται και νιώθει ώστε να αλλάξει προς το
καλύτερο η συμπεριφορά του (π.χ επιδρομή στο ψυγείο).
Μετά από μερικές συνεδρίες:
- Οι παράλογες πεποιθήσεις (π.χ από μικρός έτρωγα γλυκό μετά το φαγητό… δεν θα αλλάξω τώρα!) και ο διαστρεβλωμένος τρόπος σκέψης μειώνονται.
- Ο ασθενής ακολουθεί ένα φυσιολογικό πρόγραμμα φαγητού και οι μη λειτουργικές σκέψεις και συναισθήματα για το βάρος και το σώμα του αλλάζουν με αποτέλεσμα μια ισορροπημένη συμπεριφορά απέναντι στο φαγητό η οποία θα διατηρηθεί και στο μέλλον.
Μετά από μερικές συνεδρίες:
- Οι παράλογες πεποιθήσεις (π.χ από μικρός έτρωγα γλυκό μετά το φαγητό… δεν θα αλλάξω τώρα!) και ο διαστρεβλωμένος τρόπος σκέψης μειώνονται.
- Ο ασθενής ακολουθεί ένα φυσιολογικό πρόγραμμα φαγητού και οι μη λειτουργικές σκέψεις και συναισθήματα για το βάρος και το σώμα του αλλάζουν με αποτέλεσμα μια ισορροπημένη συμπεριφορά απέναντι στο φαγητό η οποία θα διατηρηθεί και στο μέλλον.
*Άννα Χατζηδημητρίου, BA, MSc, CPsychol, D.CBT
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Μετεκπαιδευμένη στην Ψυχολογία Υγείας, www.medical-psychology.gr
http://www.foodbites.eu
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Μετεκπαιδευμένη στην Ψυχολογία Υγείας, www.medical-psychology.gr
http://www.foodbites.eu
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου